به گزارش گروه ساختمانی کلیل، سعید برزگر -معمار- طی رشته توییتی در توییتر راجع‌به تلاش‌ها برای ممنوع کردن نمای رومی در ایران نوشت:
سال‌هاست “نمای رومی” برای بسیاری از معماران “ناهمخوان با فرهنگ ایرانی” و/یا “نادرست برای این اقلیم”است و می‌گویند که “باید ممنوع شود” و “معماری نجات یابد”. اما غیاب اقتصاد سیاسی در نگاه به آن، باعث شده تحلیل‌هایشان از چارچوب وضع موجود فراتر نرود و آن را بازتولید کند.
فرم معماری شاید این‌جا تعیین‌کننده‌ترین عامل برای فهم روابط سیاسی‌ای باشد که یک بنا را برپا کرده، و از سوی دیگر برای خلق یک اثر نیز بیشترین توجه را بطلبد؛ فرم نه صرفن در معنای ظاهر، بلکه مجموعه‌ی روابط فضایی، سرنمون (آرکتایپ) بنا (یا نبود آن)، و در آخر سازه و جزییات ساختمانی.
برای مثال، بسیاری از ساختمان‌های -لااقل ساخته‌شده در چند دهه‌ی اخیر- تهران یک فرم واحد دارند، که شاید بتواند “آپارتمان” نامیدش، از اداره و خانه گرفته تا دانشگاه و کتابخانه: یک راه‌پله که احتمالن به چند راهرو متصل است و از راه‌پله با گذر از در یا درهایی به فضاها می‌توان رسید.
برای روشن شدن بیشتر، شاید بتوان آن فرم را با یک فرم فرضی دیگر مقایسه کرد.
حال علت این که فرم معماری چرا سیاسی است، ابتدائن در تجزیه و تحلیل روابط فضایی بناها آشکار می‌شود. مثلن، در اسکیس اول، فضای عمومی در راه‌پله فشرده شده، فضاها با یکدیگر ارتباط بصری نداشته، و در مواردی حداکثر سطح زمین پوشانده می‌شود -ایده‌آل برای اقتصاد شدیدن مستغلاتی ایران.
با بررسی روابط فضایی در یک فرم معماری، می‌توان به عملکرد اقتصادی سیاسی بناها پی برد. (جمله‌ی “فرم تابع عملکرد است” به زعم من چنین معنایی می‌دهد.) مثلن، دانشگاهی که با فرم اسکیس اول ساخته می‌شود، به احتمال قوی مخالف اجتماع دانشجویان است.
یا مَسکنی که با فرم اسکیس اول ساخته‌اند، هدف اصلی‌اش حداکثر کردن سود از طریق فروش مساحت بیشتر بوده‌است، نه ساخت سرپناه و زیست‌گاه برای انسان‌ها.
حال ارتباط بحث فرم با “نمای رومی” چیست؟ اول، نمای رومی پوسته‌ای است بر یک فرم ثابت و تکرار شونده. داخل ساختمانی که نمای رومی دارد را نمی‌توان از آن که ندارد تشخیص داد. به عقیده‌ی من این شیوه‌ی نماسازی چیزی نیست جز تظاهر به تغییر، بدون تغییر واقعی، مثل کلیت وضعیت.
نهایتن، این‌هایی که می‌خواهند معماری را تنها با ممنوع کردن نمای رومی “نجات” دهند، همچنان تظاهر به تغییر می‌خواهند، نه تغییری واقعی که تنها در مرزهای معماری نمی‌ماند.
سعید برزگر، معمار
